De Fluency Illusion

Hoe meer we iets leren als makkelijk ervaren, hoe meer we denken er goed in te zijn. Vaak is het juist andersom: echt leren doet ‘pijn’. Over het algemeen weten we van onszelf best goed wat we wel of niet weten of kunnen. Deze kennis gebruiken we om in te schatten in hoeverre het nuttig is om bijvoorbeeld bepaalde sportoefeningen te doen of ergens over te lezen. Het is een nuttige eigenschap die ons vaardig maakt in het ontwikkelen van onszelf. Echter, soms ervaren we leren als makkelijk, waardoor we denken iets te begrijpen of te kunnen onthouden, terwijl dit in werkelijkheid niet zo is. We houden onszelf dan onbewust voor de gek: de fluency illusion. Een bekend voorbeeld hiervan is het herlezen van tekst: doordat je bij het opnieuw lezen van de tekst dingen herkent, heb je het gevoel er beter in te worden. In werkelijkheid gaat het puur om herkenning en draagt het vrijwel niet bij aan het onthouden ervan. Het herlezen van een tekst is één van de meest gekozen leerstrategieën van studenten, maar is dus weinig effectief. Een ander voorbeeld is het op korte termijn herhalen van feiten (zie cramming). Doordat we feiten steeds herhalen, lijkt het makkelijk te worden en voelt het alsof we er beter in zijn geworden. In werkelijkheid is dit niet zo: de informatie is oppervlakkig opgeslagen en zal relatief snel weer uit het geheugen verdwijnen.