Het laten zien van (deels) uitgewerkte voorbeelden is een effectieve manier om studenten te leren om problemen op te lossen of vaardigheden aan te leren, vooral bij een complex onderwerp of een onderwerp waar studenten nog weinig van weten. Complexe onderwerpen en een gebrek aan voorkennis zorgen namelijk voor belasting van het werkgeheugen. Voorbeelden kunnen die cognitieve belasting verminderen doordat studenten eerst de stappen van het voorbeeld kunnen proberen te volgen en verklaren, voordat ze die stappen zelf moeten maken. Juist dat verklaren en begrijpen van de stappen is bijzonder effectief. Studenten kunnen bijvoorbeeld proberen te verklaren waarom het ene voorbeeld beter is dan het andere, of ze kunnen proberen te verklaren hoe een voorbeeld stap voor stap tot stand is gekomen. Verder zorgen voorbeelden ervoor dat studenten kwaliteitsbesef krijgen. Door meerdere voorbeelden te bestuderen begrijpen ze waardoor kwalitatief goede en minder goede producten worden gekenmerkt. Drie belangrijke manieren waarop je voorbeelden kunt aanbieden, zijn: 1. zelf voordoen (modelling); 2. (deels) uitgewerkte voorbeelden aanreiken; 3. concrete voorbeelden uit de praktijk of het werk van een medestudent laten zien. Naarmate studenten het onderwerp of de vaardigheid beter onder de knie hebben, kun je de hulp geleidelijk afbouwen. Dit wordt ook wel 'scaffolding' genoemd. Bij studenten met meer ervaring hebben uitgewerkte voorbeelden minder effect op het leren. Je kunt hen dan beter aan de slag laten gaan met activerende werkvormen. Een veelgehoorde misvatting is dat het laten zien van (uitgewerkte) voorbeelden ervoor zorgt dat studenten ze gaan nadoen in plaats van zelf nadenken. Maar imiteren is juist een belangrijke eerste stap in leerprocessen.
de, Bruyckere, P. (2020, 7 januari). Housten wij hebben een probleem. Geraadpleegd van: https://onderzoekonderwijs.net/2018/11/06/houston-wij-hebben-een-probleem/
Atkinson, R. K., Derry, S. J., Renkl, A., & Wortham, D. W. (2000). Learning from examples: Instructional principles from the worked examples research. Review of Educational Research, 70, 181–214
Kirschner, P. A., Claessens, L. & Raaijmakers, S. (2018). Op de schouders van reuzen: Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten. Meppel: Ten Brink Uitgevers.
Peeters, W. & Maij, D. (2021). 33 Tips voor HBO-Didactiek. Advies uit onderzoek en onderwijs. Amsterdam: Boom.
