De verwachtingen van een docent kunnen de prestaties van leerlingen beïnvloeden, zowel in positieve als negatieve zin.
Bij onderzoeken waarin docenten geattendeerd werden op de invloed van hun eigen verwachtingen of waarin zij expliciet hoge verwachtingen moesten uitspreken, resulteerde dit in betere prestaties van leerlingen.Het is dus raadzaam om realistische en heldere positieve verwachtingen uit te spreken naar je leerlingen.
De bevinding dat verwachtingen van docenten over leerlingen prestaties van die leerlingen kunnen beïnvloeden staat bekend als het Pygmalion effect, het teacher expectancy-effect of het Rosenthal-effect. Dit effect wordt verklaard doordat de attitudes en verwachtingen van de docent diens gedrag beïnvloeden en dat gedrag vervolgens wordt geïnterpreteerd door leerlingen. Leerlingen kunnen zich bijvoorbeeld dom voelen als jij als docent begint te zuchten nadat je iets voor de tweede keer hebt uitgelegd.
Het gevaar van (te) lage verwachtingen is dat docenten (onbewust) minder energie steken in deze leerlingen of dat ze verwachtingen uitspreken die de eigenwaarde van leerlingen ondermijnen.
Idealiter creëren docenten door hun gedrag juist een cultuur van hoge verwachtingen. Daarbij bedoelen we niet dat je als docent van iedereen een tien verwacht, maar dat je van al je leerlingen mag verwachten dat hun gedachten waardevol zijn. Een paar kenmerkende eigenschappen van zo’n cultuur zijn: (open) vragen en feedback gericht op het denkproces in plaats van op het antwoord, leerlingen willekeurig de beurt geven in plaats van de beurt geven aan leerlingen die hun hand opsteken, leerlingen bedenktijd geven in plaats van ze snel laten antwoorden en dankbaar zijn voor foute antwoorden in plaats van deze vermoeiend vinden.
